De toekomst van de ISO 14001: Toenemende aandacht voor duurzaamheidsonderwerpen?

Wij hebben Dick Hortensius gevraagd om zijn visie te geven over de ontwikkelingen rond de norm ISO 14001.

Auteur: Dick Hortensius, Senior-consultant managementsystemen, NEN Milieu & Maatschappij

ISO 14001 voor milieumanagement behoort al jarenlang tot de meest gebruikte standaarden op het gebied van duurzaam ondernemen. Volgens de laatste telling waren er eind 2019 wereldwijd ruim 300.000 organisaties gecertificeerd tegen ISO 14001. De eerste editie verscheen in 1996 en de derde ingrijpend gewijzigde versie in 2015. Kenmerkend was toen de introductie van de High Level Structure (HLS), de uniforme structuur en kerneisen voor managementsysteemnormen, waardoor integratie van kwaliteits- milieu- en veiligheidsmanagement sterk werd vereenvoudigd.  Dit gaf een nieuwe impuls aan integraal management dat bedrijven nodig hebben om hun stakeholders goed te bedienen en adequaat te reageren op de voortdurende veranderende omgeving. De HLS bracht meer aandacht voor omgevingsanalyse, leiderschap en het denken in termen van risico’s en kansen. Vanuit milieuoptiek was de introductie van de levenscyclusbenadering een belangrijke verbetering.

Herziening

Elke vijf jaar worden ISO-normen beoordeeld op hun actualiteit en noodzaak voor herziening. Dit jaar is ISO 14001:2015 aan de beurt voor deze ‘systematic review’. “Nu alweer een herziening?”, zult u zich misschien afvragen, “We zijn nog nauwelijks bekomen van de transitie!”. Toch lijken er een paar redenen om weer eens goed naar ISO 14001 te kijken. Allereerst is een voor de hand liggende aanleiding de nieuwe editie van de HLS die dit jaar gereed is gekomen. Die is weliswaar niet heel ingrijpend gewijzigd, maar toch interessant genoeg om snel te worden opgenomen in de meest toegepaste ISO-normen en daar behoort ISO 14001 zeker toe.

Een andere reden is mijns inziens de toenemende aandacht voor duurzaamheidsonderwerpen die eigenlijk alleen effectief kunnen worden aangepakt door nauw met elkaar samenwerkende organisaties. Denk aan het concept van circulaire economie, waarbij ketensamenwerking en ‘industriële symbiose’ essentieel is. Of klimaatadaptatie waarbij samenwerking op regionaal niveau belangrijker wordt. Het is zinvol om na te gaan of het managementsysteemconcept, dat nu nog uitgaat van één organisatie in haar context, voldoende oog heeft voor organisaties die opereren als onderdeel van een ecosysteem.

Voorstel vanuit Nederland

Vanuit Nederland zal worden voorgesteld de herziening als een tweetrapsraket aan te pakken: eerst een snelle amendering om de nieuwe HLS in te voegen en parallel een meer ingrijpende herziening voor te bereiden door goed te analyseren wat de impact is van de nieuwe grote uitdagingen op duurzaamheidsgebied voor de eisen aan milieumanagement als onderdeel van het integrale managementsysteem van een organisatie.

Meer weten over de ISO 14001 certificering? Kijk dan hier.