De nieuwe ISO 9001:2026

De laatste jaren begonnen steeds meer stemmen op te gaan om de ISO 9001 te gaan aanpassen. Er heeft een uitgebreid onderzoek plaatsgevonden onder ISO 9001 gebruikers, diverse taakgroepen hebben zich over dit vraagstuk gebogen en er is een werkgroep in het leven geroepen die opkomende trends in kwaliteitsmanagement heeft geïdentificeerd. Het resultaat van al deze inspanningen beschrijf ik in dit artikel.

Het succes van de ISO 9001 norm

De ISO 9001 is een algemene norm die zo is opgezet dat deze toepasbaar is voor elk bedrijf, ongeacht de branche of omvang. Dat heeft als bijkomend voordeel dat ook maatschappelijke ontwikkelingen met een beetje goede wil binnen het kwaliteitssysteem zijn op te nemen. Het aantal certificaten binnen Nederland schommelt al jaren tussen de 9.000 en 10.000 terwijl er wereldwijd rond de miljoen certificaten zijn uitgereikt.

Vertraging in herziening van de ISO 9001 norm

Om er voor te zorgen dat een norm blijvend voldoet (dus passend is binnen de actuele maatschappelijke situatie) worden de normen elke paar jaar herzien. Dat had voor de ISO 9001:2015 dus al lang geleden kunnen gebeuren. Toch is dat niet het geval. De reden daarvoor is gelegen in het feit dat de norm zo algemeen beschreven is dat je er ‘alle kanten’ mee uit kunt. De noodzaak tot wijzigen was er dus niet echt.

Toch begonnen er de laatste jaren steeds meer stemmen op te gaan om de ISO 9001 te gaan aanpassen. Er heeft een uitgebreid onderzoek plaatsgevonden onder ISO 9001 gebruikers, diverse taakgroepen hebben zich over dit vraagstuk gebogen en er is een werkgroep in het leven geroepen die opkomende trends in kwaliteitsmanagement heeft geïdentificeerd. Dit alles met als resultaat dat uiteindelijk is besloten om de ISO 9001 te gaan aanpassen.

Bijdrage Nederlandse normcommissie kwaliteitsmanagement aan de nieuwe ISO 9001:2026

Als lid van de Nederlandse normcommissie kwaliteitsmanagement ben ik al jaren betrokken bij de ontwikkeling van de ISO 9001 norm. De ISO 9001 is de meest bekende en toegepaste norm voor kwaliteitsmanagement en een norm die ik na al die jaren nog steeds heel nuttig en belangrijk vind voor de ontwikkeling van bedrijven.

Ook de Nederlandse normcommissie Kwaliteitsmanagement is actief betrokken geweest bij de internationale discussies en was voorstander van de herziening. Onder meer om ervoor proberen te zorgen dat:

De norm geschikter wordt voor toepassing op dienstverlening;
de risico gebaseerde benadering verder wordt doorgetrokken (m.n. in H8);
meer pragmatische invulling over de paragraaf over ontwerp en ontwikkeling;
aanscherping van de eisen voor ‘Management of Change’;
meer aandacht voor inbedding van kwaliteitsmanagement in de algehele bedrijfsvoering van een organisatie;
implementatie van de Harmonized Structure (uit 2021); de opvolger van de High Level Structure.

Wat zijn waarschijnlijk de belangrijkste ISO 9001 wijzigingen?

De redenen om te kiezen voor een wijziging waren vooral dat de ISO 9001 beter moet aansluiten bij de huidige maatschappelijke ontwikkelingen met de daarbij komende kijk op kwaliteitsmanagement.

Als Nederlandse normcommissie hebben we ernaar gestreefd om dit moment aan te grijpen om een aantal essentiële verbeteringen voor te stellen. Zo is in onze ogen de paragraaf over ontwerp en ontwikkeling onnodig complex en kan deze tot enkele paragrafen worden teruggebracht.

Ook Hoofdstuk 8 sluit ons inziens niet aan bij de huidige kijk op kwaliteitsmanagement. Er wordt veel tot in detail geregeld terwijl dat in bijvoorbeeld de ISO 27001 nauwelijks plaatsvindt. Dat zou ook mooi kunnen worden toegepast binnen de ISO 9001. Je legt de focus dan echt op risicogericht denken en handelen en legt de verantwoordelijkheid daarvoor meer bij de organisatie. Ofwel minder directief en meer uitgaan van de verantwoordelijkheid van de organisatie.

Bij het herzieningsproces zijn vele landen betrokken die er allemaal hun plasje over mogen doen. Dit heeft geresulteerd in vele honderden wijzigingsvoorstellen. Dat klinkt goed totdat je de wijzigingsvoorstellen beter gaat bekijken.

Om dat te doen is het goed om je te beseffen dat de vele landen die bij dit proces betrokken zijn hun eigen cultuur hebben, en dat zie je terug in de wijzigingsvoorstellen. Een aantal landen is behoorlijk directief ingesteld en vinden het blijkbaar prima om precies te horen of te zeggen wat er gedaan moet worden. Andere landen, waaronder Nederland, zijn minder te spreken over die directieve aanpak.

Het tweede wat mij opvalt is de hoge mate van detaillering. De betrokken personen die de stukken hebben bestudeerd en de wijzigingsvoorstellen hebben geformuleerd zitten vaak op micro-niveau te managen. Het gaat over dubbelingen, woordgebruik of zinsopbouw. Vrijwel nooit over de essentie van de norm of over de essentie van kwaliteitsmanagement. Dat maakt het hele proces behoorlijk mistig.

Verdergaande voorstellen, zoals die van Nederland om de ontwerp paragraaf te versimpelen of Hoofdstuk 8 op zijn kop te gooien, sneeuwen hierbij onder en worden weinig of niet door andere landen gesteund.

Dit is naar mijn persoonlijke mening echt heel jammer. We worden blijkbaar aangestuurd door muggenzifters die de filosofie van de norm uit het oog zijn verloren. We zullen het hier echter mee moeten doen.

Het goede nieuws is dan wel weer dat de wijzigingen voor reeds gecertificeerde organisaties zeer waarschijnlijk niet groot zullen zijn.

De eerste wijziging heeft al plaatsgevonden

Inmiddels heeft er toch een wijziging plaatsgevonden die direct impact heeft op de ISO 9001. En dat is een wijziging van de Harmonized Structure (HS). Binnen de HS is bij de paragrafen over de context van de organisatie opgenomen dat de organisatie ook aandacht moet besteden aan de effecten (kansen of risico’s) van klimaatverandering op de organisatie. Hebben we toch nog een wijziging te pakken!

Wanneer komt de nieuwe ISO 9001:2026?

Op de echte nieuwe ISO 9001 moeten we nog even wachten. Vorige week is in de internationale commissie die de wijziging van de ISO 9001 regelt, een nieuw tijdspad afgesproken. Daarin staat dat we september 2026 de nieuwe ISO 9001 mogen verwachten. Vandaar dat de gewijzigde norm waarschijnlijk de ISO 9001:2026 gaat worden en niet de ISO 9001:2025 waar sommigen op hoopten.

Ruim voor 2026 komen de concept versies uit. Daardoor hebben we al ver voor september 2026 een goed beeld van wat deze wijzigingen zullen gaan worden. We houden jullie daarover van op de hoogte.

Wel of niet wachten met de ISO 9001 tot de ISO9001:2026?

Het duurt nog wel even tot de nieuwste versie van de ISO 9001 wordt gepubliceerd. Zoals het er nu naar uit ziet vallen de wijzigingen ten opzichte van de huidige versie waarschijnlijk erg mee. De beste dag om te starten met het opzetten van een kwaliteitssysteem is natuurlijk altijd vandaag. Want een goed kwaliteitsmanagementsysteem zorgt voor minder klachten en meer tevreden klanten. Bovendien ontvang je gratis updates wanneer je gebruik maakt van ons ISO 9001 - systeem.

Kijk hier voor meer informatie over de ISO 9001.